W XXI wieku, w dobie podboju kosmosu, telefonów komórkowych, telewizji, internetu i innych technologicznych osiągnięć ludzkości zostaje coraz mniej miejsca na humanistyczne idee. Dziedzictwo, historia, kultura, język to kategorie wyraźnie schodzące na drugi plan zainteresowań większości ludzi. Zjawisko dotyczy szczególnie młodego pokolenia, dla którego sens życia wyznacza przede wszystkim teraźniejszość. Czasami daje się zauważyć wśród młodych zainteresowanie przyszłością, natomiast przeszłość to mrok, nic nie znaczące, interesujące tylko pasjonatów zamierzchłe czasy. Takie postawy, taką filozofię życiową przejmuje coraz większa część współczesnych społeczeństw. Egoizm, agresja, obojętność, aspołeczność zachowań i wszechobecny materializm wyznaczają ścieżkę życiową coraz większej ilości ludzi. Również w Polsce, gdzie wydawałoby się mamy społeczeństwo nie przesiąknięte jeszcze sposobem postrzegania świata przez syte i bezideowe zachodnie cywilizacje. Bardzo szybko i często bezkrytycznie przyjmujemy wzorce zachowań, które wydają się być dla nas atrakcyjne, kolorowe, przyjemne, efektowne. Zapominamy, że w większości nie niosą ze sobą wartości wzbogacających inną, tę ważniejszą niż materialna sferę naszego życia. Świadomość bycia Polakiem, identyfikacji z krajem urodzenia, ziemią, ojczyzną, środowiskiem w którym się wychowało i dorastało jest coraz mniejsza. Zatracają też swoje dawne znaczenie idee, zasady postępowania i słowa obecne kiedyś w każdej polskiej rodzinie, szkole, pracy, środowisku. To się zmienia na naszych oczach, w niepamięć ulatują wartości, które szczególnie w polskim społeczeństwie znaczyły tak wiele.
Obok słów, które dzisiaj wydają się trącić myszką, takich jak honor, ojczyzna, Bóg, wierność, pamięć, tradycja należy wymienić także patriotyzm. Nie o samo słowo tu jednak chodzi, bo przecież wiadomo, że to treść, które to słowo ze sobą niesie ma najważniejsze znaczenie. Patriotyzm staje się dzisiaj słowem powoli zapomnianym, żeby nie powiedzieć wręcz niemodnym. Na pewno coraz rzadziej używanym, a jeśli już to w kontekście odmiennym od tego w jakim stosowano go wcześniej. Bo co tak naprawdę znaczy dziś słowo patriotyzm? Jaką treścią można go wypełnić odnosząc się do rzeczywistości w której żyjemy? Co to znaczy być dzisiaj patriotą? Jakie postawy i zachowania można uznać za patriotyczne w kraju wolnym, niepodległym i demokratycznym?
W czasach wojny, zaborów, okupacji czy bezpośredniego zagrożenia niepodległości państwa sprawa była prosta. Obrona terytorium własnego kraju przed wrogiem, konspiracja, ruch oporu były czymś oczywistym. Nic tak nie jednoczy Polaków jak niebezpieczeństwo, zagrożenie zewnętrzne i wspólny wróg. Przykładów na to mamy w naszej historii bardzo wiele. Nasi przodkowie potrafili przedkładać ważne dla kraju sprawy ponad swoje osobiste cele i potrzeby, byli gotowi dla ojczyzny poświęcić własne zdrowie i życie. Patriotyzm w tamtych czasach oznaczał silną emocjonalną więź z narodem, jego kulturą i tradycją. Wynikał z myślenia kategoriami państwowymi, dążenia do posiadania własnego, niepodległego państwa i obrony jego granic. Gotowość do poświęcenia się dla dobra kraju, ojczyzny była w tamtych czasach postawą obecną w duszach i sercach wielu Polaków.
Ktoś powie, że bycie patriotą w czasach zagrożenia dla istnienia polskiego państwa i bytu narodu było łatwiejsze niż teraz. Już samo określenie się jako Polak, było w wielu przypadkach naszej historii aktem patriotycznym. Dziś niewiele tak naprawdę znaczy. Dlatego też zdefiniowanie dzisiaj patriotycznej postawy nie jest już tak jednoznaczne i proste. Wyznacznikiem współczesnego patriotyzmu nie jest już deklaracja oddania życia za ojczyznę czy też konspiracyjna działalność zagrożona wyrokiem śmierci lub w najlepszym przypadku zsyłką na Syberię. Krytykując relatywizację postaw patriotycznych w naszym pokoleniu musimy więc uwzględnić zmiany jakie dokonały się na świecie w ostatnich latach. Żyjemy w zupełnie odmiennej rzeczywistości politycznej, gospodarczej i społecznej. Zmiany w mentalności i postrzeganiu wielu spraw, które kiedyś wydawały się ważne, poluzowanie norm etycznych i moralnych, konsumpcjonizm i kosmopolityczne idee oddaliły nas od pojmowania patriotyzmu w kategoriach do jakich przyzwyczaiły się starsze pokolenia. Można powiedzieć, że pojęcie patriotyzmu ewoluuje, zmienia się wprost proporcjonalnie do wyzwań jakie niesie współczesny świat. Nie znaczy to jednak, że nie możemy wypełnić go nową, aktualną, dostosowaną do sytuacji w jakiej znajduje się Polska treścią.
Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że patriotyzm dzisiaj to także postawa wyrażająca się w szacunku i umiłowaniu ojczyzny. To gotowośc do wypełniania obywatelskich, konstytucyjnych obowiązków, troska o wspólne dobro, dbałość o stan środowiska naturalnego, przestrzeganie obowiązującego prawa, ponoszenie wszelkich ciężarów i świadczeń, w tym płacenie podatków. Patriotyzm to również kultywowanie tradycji i obrzędów, obchodzenie świąt i rocznic, aktywne uczestniczenie w przedsięwzięciach o charakterze kulturalnym, politycznym i gospodarczym. Także uczestnictwo w wyborach i działanie na rzecz swojej lokalnej społeczności. Przejawem współczesnego patriotyzmu powinien być również szacunek do symboli narodowych, godła, flagi i hymnu. Święto Flagi ustanowione w Polsce na dzień 2 maja ma obudzić w Polakach patriotyczne postawy, przypomnieć historię naszego kraju i zintegrować naród wokół narodowych barw. Dożynki, kolędy, łamanie się opłatkiem, Lany Poniedziałek, Zaduszki to polska tradycja, której nie powinniśmy się wstydzić. Tworzy naszą narodową tożsamość i świadczy o bogactwie kulturowym narodu. Przyznawanie się do polskości, identyfikacja z krajem urodzenia w czasach, kiedy tak wielu Polaków żyje dziś poza naszymi granicami to również patriotyczna postawa, o której część emigrantów doskonale pamięta ucząc swoje dzieci polskiego języka, zachowując polskie zwyczaje i tradycje. Coraz więcej Polaków manifestuje swój patriotyzm wybierając polskie produkty w sklepach, spędzając w Polsce urlop, w ten sposób wspierając polską gospodarkę.
Wbrew pozorom, przykładów współczesnego polskiego patriotyzmu można przytoczyć wiele. Czasami nie zdajemy sobie sprawy, że nasze postępowanie, przekonania, poglądy są przejawem patriotycznej postawy. Jeśli będziemy potrafili kształtować je z pełną świadomością, dając przykład innym, możemy być spokojni o przyszłość naszego narodu i państwa.
Eligiusz Mich
Przewodniczący Platformy Obywatelskiej RP
Powiatu Ostrowieckiego
Ostrowiec Św. 5.4.2014r.
Napisz komentarz
Komentarze