NIK skontrolował policję ws. osób zaginionych

Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Kielcach od lipca do października 2014 r. przeprowadziła kontrole w zakresie poszukiwania osób zaginionych w pięciu jednostkach:

-       Komendzie Powiatowej Policji w Skarżysku-Kamiennej,

-       Komendzie Powiatowej Policji w Ostrowcu Świętokrzyskim;

-       II Komisariacie Policji w Kielcach;

-       Komisariacie Policji w Chęcinach;

-       Komendzie Miejskiej Policji w Kielcach.

Kontrolą objęto okres od 1 lipca 2012 r. do dnia zakończenia kontroli.

Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie działalność Komisariatu Policji w Chęcinach
w kontrolowanym zakresie, natomiast czterech pozostałych jednostek – pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości.

Uzasadniając ocenę ogólną KPP w Skarżysku-Kamiennej wskazano, że czynności w celu odnalezienia osób zaginionych prowadzono zgodnie z zarządzeniem Nr 124 Komendanta Głównego Policji z 4 czerwca 2012 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich (dalej: zarządzenie Nr 124), w sposób rzetelny i adekwatny do okoliczności sprawy. Stwierdzona nieprawidłowość dotyczyła dwóch przypadków (na 15 badanych spraw) niezarejestrowania w Krajowym Systemie Informacji Policyjnej (KSIP) istotnych informacji uzyskanych przy przyjmowaniu zawiadomienia o zaginięciu osoby.

W wystąpieniu do komendanta KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim podkreślono, że na sformułowaną ocenę wpłynęła wysoka skuteczność pracy wyspecjalizowanego Zespołu Poszukiwań
i Identyfikacji Osób (dalej: Zespół Poszukiwań) oraz poszukiwanie przez funkcjonariuszy nowych form zdobywania informacji o osobach zaginionych. Na dzień rozpoczęcia kontroli, wszystkie sprawy prowadzone przez Wydział Kryminalny, w których zawiadomienia o zaginięciu złożono od 1 lipca 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. zostały zakończone. Jako dobrą praktykę NIK uznała występowania
w długotrwale prowadzonych sprawach do Centrum Informacji Gospodarczej w Warszawie o wyrażenie opinii dotyczącej możliwości zastrzeżenia dokumentów osób zaginionych. Stwierdzone nieprawidłowości polegały na niewłaściwej kwalifikacji zaginięć w dwóch przypadkach spośród
15 badanych oraz w jednym, na braku niezwłocznej rejestracji zaginięcia osoby w ewidencji policyjnej.  Z  uwagi na krótki okres poszukiwań, nie pociągało to jednak za  sobą nieprawidłowego prowadzenia czynności. W przypadku zgłoszenia zaginięć zakwalifikowanych do kategorii I, w czterech na sześć przypadków nie wysyłano sporządzanych notatek służbowych do właściwej ds. poszukiwań komórki Komendy Wojewódzkiej Policji  w wymaganej formie, a w żadnym przypadku żadnej informacji
o zaginięciu nie przesyłano do Komendy Głównej Policji. W dwóch sprawach zakwalifikowanych jako poszukiwania kategorii I z sześciu badanych, nie wykonywano wszystkich, obligatoryjnych czynności, określonych w zarządzeniu nr 124, które mogły zwiększyć efektywność lub skrócić czas ich trwania. Ponadto w jednym przypadku spośród dwóch objętych badaniem, dokonano niepełnej rejestracji okoliczności ujawnienia NN zwłok w ewidencji policyjnej.

Na ocenę II Komisariatu Policji w Kielcach wpłynął fakt podejmowania w objętych badaniem sprawach poszukiwawczych większości koniecznych, stosownie do okoliczności danej sprawy, czynności przewidzianych przepisami regulującymi postępowanie w takich przypadkach, wykorzystywanie w prowadzonych sprawach informacji posiadanych przez podmioty pozapolicyjne,
a także szybkie ustalenie tożsamości ujawnionych NN zwłok. Stwierdzone nieprawidłowości polegały m.in. na: nadaniu, w jednej spośród 14 objętych badaniem spraw, niewłaściwej kategorii osobie zaginionej, niedokonaniu w jednym przypadku rejestracji osoby zaginionej w ewidencji policyjnej, niewprowadzeniu (w żadnej z badanych spraw) do ewidencji wszystkich wymaganych informacji, niedokonywaniu wymaganej publikacji na portalu KGP informacji o zaginięciu wraz ze zdjęciami osób zaginionych, niezastosowaniu stosownej procedury w przypadku, w którym zaistniały przesłanki do wszczęcia poszukiwań zagranicznych oraz niezarejestrowaniu w ewidencji policyjnej zdjęć denata
w jedynej prowadzonej sprawie identyfikacji NN zwłok.

Podstawą sformułowania negatywnej oceny Komisariatu Policji w Chęcinach była negatywna ocena wykonywanych przez Komisariat działań związanych z poszukiwaniami osób zaginionych, na którą wpływ miało nieprzyjęcie zawiadomienia o zaginięciu osoby w przypadku jednej informacji otrzymanej drogą telefoniczną z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu Chęcińskim (dalej: MOW w Podzamczu), rozpoczęcie czynności poszukiwawczych w dwóch kontrolowanych sprawach, z blisko sześcio-  i czteromiesięczną zwłoką. W przypadku sześciu z 24 skontrolowanych spraw, czynności poszukiwawcze prowadzono w sposób niezgodny z postanowieniami
§ 3 ust. 1 i 2 zarządzenia nr 124, poprzez zaniechanie sporządzenia stosownego formularza zawiadomienia o zaginięciu oraz dokonanie rejestracji osoby zaginionej, pomimo braku formalnej podstawy. Stwierdzone nieprawidłowości polegały również na niezgodnym z postanowieniami
§ 10 ust. 3 zarządzenia nr 124 zaniechaniu kontynuowania poszukiwań w zakresie właściwym dla osób zaginionych kategorii II w przypadku czterech spraw, w których w ciągu 30 dni od zgłoszenia zawiadomienia nie doszło do odnalezienia osób zaginionych kategorii III, przekazaniu dwóch wniosków o wszczęcie poszukiwania za granicą w sposób niezgodny z postanowieniami § 13 zarządzenia nr 124. W Komisariacie, w przypadku pięciu z 24 skontrolowanych spraw, wprowadzano także do KSIP informacje o zakończeniu poszukiwań, z nieuzasadnioną zwłoką wynoszącą od 75 do 261 dni
w stosunku do faktycznej daty odnalezienia poszukiwanej osoby oraz zaniechano oznaczenia kodu genetycznego materiału biologicznego pochodzącego od osoby zaginionej w przypadku dwóch skontrolowanych spraw w terminie 180 dni od dnia przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu wynikającym
z postanowień § 9 ust. 2 pkt 4 zarządzenia nr 124. Na wydanie negatywnej oceny ogólnej nie miała wpływu pozytywna, mimo stwierdzonych nieprawidłowości ocena współpracy KP Chęciny z innymi podmiotami. Stwierdzona nieprawidłowość w tym obszarze polegała na niepodjęciu, w przypadku jednej z kontrolowanych spraw, działań monitujących mających na celu uzyskanie od podmiotów pozapolicyjnych żądanych przez siebie informacji.

Formułując ocenę Komendy Miejskiej Policji w Kielcach NIK wzięła pod uwagę
w szczególności stopień przygotowania organizacyjnego Komendy do prowadzenia poszukiwań osób zaginionych i identyfikacji NN zwłok, zakres przestrzegania procedur dotyczących tych kwestii, wykorzystywanie w prowadzonych sprawach informacji posiadanych przez podmioty pozapolicyjne oraz skuteczność działań podejmowanych w celu ustalenia tożsamości ujawnionych NN zwłok. Stwierdzone nieprawidłowości polegały na niezarejestrowaniu w ewidencji policyjnej w obydwu objętych kontrolą sprawach poszukiwawczych oraz dwóch z trzech spraw identyfikacyjnych, niektórych wymaganych elementów, zleceniu oznaczenia kodu genetycznego w sprawie zaginionego kategorii I Łukasza G. dopiero 22 dni po terminie oraz niewykonaniu w toku poszukiwań zaginionego Andrzeja Z. niektórych
z obligatoryjnych czynności przewidzianych dla zaginięć kategorii II.

W każdym z wystąpień sformułowane zostały także uwagi, dotyczące m.in. uchybień
o charakterze formalnym (np. pozostawiania niewypełnionych pól w formularzu zawiadomienia
o zaginięciu osoby – KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz II Komisariat Policji w Kielcach) lub wynikających z braku precyzji przepisów prawa (przyjmując zawiadomienie o zaginięciu osoby kategorii III funkcjonariusze Policji ustalali informacje wymienione w formularzu zawiadomienia dotyczącego zaginięć osób kategorii III, stanowiącego załącznik nr 2 do zarządzenia nr 124, nie wyczerpywało to jednak katalogu danych, o których stanowi § 4 ust. 1 zarządzenia nr 124[5]).

W trzech kontrolach sformułowano uwagi zamieszczane w części IV wystąpienia pokontrolnego. W wystąpieniu do komendanta KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim dotyczyła ona faktu, iż zarządzenie nr 124 nie wskazuje sposobu postępowania w przypadku poszukiwań wychowanków zakładu poprawczego, którzy nie powrócili do zakładu z udzielonej im przepustki. W wystąpieniu do komendanta II Komisariatu Policji w Kielcach podkreślono, iż ustalenia kontroli oraz wyniki anonimowej ankiety przeprowadzonej wśród 10 osób, które w badanym okresie wykonywały czynności z zakresu poszukiwania osób zaginionych wskazują jednoznacznie na pilną potrzebę przeszkolenia funkcjonariuszy KP II w Kielcach z zagadnień uregulowanych zarządzeniem Nr 124. W wystąpieniu do komendanta Komisariatu Policji w Chęcinach Najwyższa Izba Kontroli zwróciła uwagę na przypadki różnej interpretacji przez jednostki Policji postanowień § 11 zarządzenia nr 124 oraz § 8 zarządzenia pf-670/11 Komendanta Głównego Policji z 7 czerwca 2011 r. regulujących kwestie właściwości miejscowej jednostki Policji, w sytuacji zgłoszenia zaginięcia związanego z niepowrotem nieletniego do ośrodka wychowawczego z udzielonej przepustki.

W wyniku kontroli sformułowano łącznie 15 wniosków pokontrolnych. We wszystkich jednostkach wnioskowano o zapewnienie realizacji obowiązku wprowadzania do KSIP informacji wymaganych § 23 ust. 1 i/lub 25 ust. 1 Decyzji Nr 125. Pozostałe wnioski dotyczyły m.in.:

-       rzetelnego przyjmowania zawiadomienia o zaginięciu, w tym: pozyskiwanie kompletnych danych przy ich przyjmowaniu, staranne wypełnianie formularzy oraz prawidłowe  nadawanie kategorii zaginięcia (KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim);

-       wprowadzenia rozwiązań organizacyjnych, które zapewnią prowadzenie poszukiwań kategorii III (a po upływie 30 dni – II lub I) z należytą starannością i bez zbędnej zwłoki (KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim);

-       wyeliminowania przypadków braku lub nieterminowej realizacji zadań nałożonych przez Komendanta Głównego Policji Zarządzeniem Nr 124 (II Komisariat Policji w Kielcach, Komenda Miejska Policji w Kielcach);

-       podejmowania działań monitujących w sytuacji nieuzyskania od podmiotów pozapolicyjnych żądanych przez siebie informacji dotyczących osób poszukiwanych (Komisariat Policji
w Chęcinach).

Nie zgłoszono zastrzeżeń do wystąpień pokontrolnych. W kontroli nie wystąpiły rezultaty finansowe.