Świąteczne trio - Wigilia

Pierwsza gwiazdka, potrawy wigilijne, opłatek - to stałe elementy, które towarzyszą wieczerzy wigilijnej niemal w każdym domu. Zwiemy je tradycją i rokrocznie pielęgnujemy. Czy wiemy jednak co oznaczają i jakie znaczenie ze sobą niosą?
Wigilia. Samo pojęcie "wigilia" oznacza "czuwanie, straż" i w tradycji chrześcijańskiej przypada na 24 grudnia. Według tradycji ludowej nie była to data stała. W latach, w których 24 grudnia wypadał w niedzielę, wigilia obchodzona była już w sobotę.
Pierwsza gwiazdka. Początek wieczerzy wigilijnej następuje wraz z pojawieniem się pierwszej gwiadki na niebie, co jest  symbolicznym nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa. Kolacja, w polskiej tradycji postna, rozpoczyna się modlitwą i czytaniem fragmentu Ewangelii wg św. Mateusza lub Łukasza dotyczącego narodzin Jezusa.
Opłatek. Po modlitwie uczestnicy wieczerzy  łamią się opłatkiem oraz składają sobie życzenia. Opłatek wigilijny jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości. Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem, bo przecież ludzie skłóceni nie zasiadają do wspólnego stołu.  Tradycja łamania się opłatkiem sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Nie miała początkowo związku z Bożym Narodzeniem, była symbolem komunii duchowej członków wspólnoty.  Z czasem na wigilijną mszę przynoszono chleb, który błogosławiono i którym się dzielono. Zabierano go też do domów dla chorych, czy tych, którzy z różnych powodów nie byli w kościele, przesyłano krewnym i znajomym.
Sianko. Tradycyjny, wigilijny stół do którego zasiadamy jest przykryty białym obrusem i oczywiście nie może zabraknąć pod nim wiązanki sianka, która symbolizuje miejsce, w jakim przyszedł na świat Jezus.  Na stole ustawia się jedno nakrycie więcej niż jest uczestników wieczerzy. Jest ono symbolicznie przeznaczone dla niezapowiedzianego gościa. Zwyczaj stawiania dodatkowego nakrycia szczególnie upowszechnił się w XIX wieku.
Potrawy. Przygotowując, a następnie spożywając wigilijne potrawy także nie jesteśmy wolni od tradycji, a nawet przesądów. W zależności od regionu i tradycji rodzinnych, zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na wigilijnym stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście. Każdej należy spróbować, co ma zapewnić szczęście przez cały rok. Do najbardziej typowych należą: barszcz z uszkami (wymiennie w niektórych regionach Polski z białym żurem, zupą grzybową, zupą owocową lub zupą rybną), ryby przyrządzane na różne sposoby, z najbardziej tradycyjnym karpiem, kapusta z grochem, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą,  kluski z makiem, cukrem i miodem, makiełki, kompot z suszonych owoców. Na Śląsku potrawami wigilijnymi są także moczka i makówki. Zgodnie z polskim zwyczajem potrawy wigilijne powinny być postne, czyli bezmięsne i bez użycia tłuszczów zwierzęcych przy ich przygotowaniu. Mimo, że zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami kościelnymi w wigilię Bożego Narodzenia nie obowiązuje już zachowanie wstrzemięźliwości od spożywania mięsa, to polscy biskupi zachęcają do zachowania tego zwyczaju "ze względu na wyjątkowy charakter tego dnia w Polsce.
Przesądy. Dzień wigilijny bogaty jest w zwyczaje i przesądy posiadające rzekomo magiczną moc. Jednym z nich jest zakaz szycia, tkania, motania i przędzenia. Uważano je za czynności szczególnie lubiane przez demony wody, które mogły zjawić się wszędzie tam, gdzie zakaz złamano. Do dzisiaj przestrzega się, aby w Wigilię nie kłócić się i okazywać sobie wzajemnie życzliwość. Przetrwał też przesąd, że jeśli w wigilijny poranek pierwszym gościem w domu będzie młody chłopiec, przyniesie to szczęśliwy rok. W małym stopniu przetrwała również tradycja umieszczania w jednym uszku w barszczu grosika, dla tego kto na niego trafił szykowało się szczęście przez najbliższy rok. Wszelkie zranienia oraz choroby w czasie świąt odbierane są jako zapowiedź kłopotów ze zdrowiem. Myśliwi tego dnia tradycyjnie udają się na polowanie, którego pomyślny wynik zapewni opiekę na cały rok patrona łowiectwa świętego Huberta.  Niektórzy pozostawiają w portfelu łuski z karpia, które mają przynieść szczęście. Innym zwyczajem wieczoru wigilijnego jest śpiewanie kolęd. Często też pod choinką są prezenty, które przynosi dzieciątko, gwiazdka, Aniołek, Gwiazdor lub Mikołaj.
Pasterka.Kiedy już spędziliśmy czas z najbliższymi, połamaliśmy się opłatkiem i spróbowaliśmy wszystkim potraw czas na szczególny i najważniejszy  moment wieczoru oraz Świąt Bożego Narodzenia, mianowicie pasterkę. Pasterka to tradycyjna msza odprawiana w nocy z 24 na 25 grudnia, która symbolizuje czuwanie pasterzy przy żłobie Jezusa.