Ludzie z fabryki porcelany w Częstocicach

Muzeum Historyczno-Archologiczne i Rezerwat Krzemionki zaprasza na uroczyste otwarcie najnowszej wystawy malarskiej pt. „Ludzie z fabryki porcelany”.

Wernisaż odbędzie się 22 września 2024 roku (niedziela) o godzinie 16.00 w Pałacu Wielopolskich w Częstocicach, ul. Świętokrzyska 37. Wstęp wolny.

Wystawa „Ludzie z fabryki porcelany” to wyjątkowy projekt, który łączy badania antropologiczne z krytycznym dizajnem. Realizowany przez Ewę Klekot, antropolożkę, oraz Arkadiusza Szweda, ceramika, projekt ten zaowocował powstaniem serwisu „Ślad człowieka”. Naczynia z tego serwisu należą do zestawu Rococo, produkowanego w Ćmielowie od XIX wieku. Są one wykonane przez robotników pracujących w rękawiczkach, których palce zanurzono w solach kobaltu. Ślad ich dotyku pozostaje prawie niewidoczny aż do wypału, gdy kobalt staje się ciemnoniebieski, ujawniając rolę „czynnika ludzkiego” w produkcji przemysłowej.

„Projekt pokazuje, jak ważny jest człowiek w fabryce. Powstała w jego efekcie porcelana jest wynikiem ludzkiej pracy, zaś ludzki dotyk jest częścią całego procesu produkcyjnego. Poprzez ślady kobaltu chciałem pokazać pracę osób stojących za kulisami, zaangażowanych w proces i poniekąd oddać im hołd” – mówi ceramik Arkadiusz Szwed.

Serwis „Ślad człowieka” został wykonany w fabryce porcelany w Ćmielowie – jednej z najstarszych fabryk ceramicznych w Polsce, założonej w 1790 roku. Fabryka ta, obecnie należąca do spółki Polskie Fabryki Porcelany Ćmielów i Chodzież S.A., od 1838 roku zajmuje się produkcją porcelany. Projekt „Ludzie z fabryki porcelany” jest finansowany przez polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.

„Gładka, lśniąca porcelana kojarzy się z czystością i doskonałością. Gdy palce albo wargi pozostawią na niej ślad, staramy się go wytrzeć, usunąć, przywrócić doskonałość, ukryć dowody kontaktu z niedoskonałą ludzką cielesnością. Nie chcemy wiedzieć, kto i ile razy przed nami filiżankę dotykał” – mówi Ewa Klekot, antropolożka i kuratorka wystawy.

Głównym celem projektu badawczego była krytyczna analiza społecznej konstrukcji relacji człowiek-technologia, systemów wartościowania różnych rodzajów pracy oraz wiedzy i umiejętności potrzebnych do jej wykonywania. Porcelana bywa zwykle traktowana jako przedmiot kolekcjonerski czy dizajnerski, ceniony za wartości estetyczne. Mniej uwagi poświęca się procesowi produkcji oraz społecznemu konstruowaniu jej znaczeń. Wskazanie roli różnego rodzaju wiedzy i umiejętności potrzebnych do wytworzenia porcelanowych naczyń może ułatwić zrozumienie wszystkich uczestników procesu ich powstawania oraz zachęcić użytkownika porcelanowej filiżanki do bardziej krytycznej refleksji.